هیات مدیره دفتر انتشارات اسلامی
تولد و دوران کودکی :
آیه‌الله محمد مؤمن، در روز پنج شنبه، دهم ذی‌القعده سال ۱۳۵۶ هجری قمری برابر با ۲۳ دی ۱۳۱۶ هجری شمسی در خانواده‌ای مذهبی و علاقه‌مند به خاندان مکرم پیامبر اسلام(ص) در شهر قم چشم به جهان گشود. پدرش مرحوم حاج عباس مؤمن که فردی سرشناس و مورد اعتمادمردم بود، با پیشه کشاورزی روزگار می‌گذراند و نزدیک به صد سال زیست و سرانجام در سال ۱۳۷۷ هجری شمسی دار فانی را وداع گفت. مادر او نیز زنی پاکدامن و وارسته بود که چهار سال پیش از پدرش یعنی در سال ۱۳۷۳ در گذشته بود. پدر و مادر ایشان نیز متولد قم بوده‌اند و تا آنجا که خود از آن اطلاع دارد، خاندانش حدود ۲۰۰ سال است در قم سکونت دارند. کودکی آیه‌الله مومن باتنگی معیشت خانواده همراه بوده، به گونه‌ای که ایشان را برای آینده‌ای پر از جهاد و مبارزه آماده می‌ساخته است.
دوران تحصیل:
تحصیلات خود را در هفت سالگی آغاز نمود و در مکتب خانه‌ای واقع در محله «باغ پنبه» قم، به فراگیری قرآن مشغول شد پس از آن به مکتب دیگری رفته در آنجا کتاب نصاب الصبیان و برخی از کتب دیگر را آموخت. پس از مدتی با سفارش برخی به پدر ایشان و موافقت پدر، تحصیلات خود را در مدارس اسلامی ـ ملی آن زمان، به تحصیل علوم دبستانی اشتغال پیدا کرد و در مدت دو سال تا کلاس ششم ابتدائی تحصیل کرد بعد از آن سال اول دبیرستان را خواند اما به دلیل کم بودن سن قانونی نتوانست در آزمون پایان سال شرکت کند. در سال ۱۳۳۲ به تحصیل علوم دینی روی آورد و طی دو سال، ادبیات عرب، بخش بسیاری از «مطوّل» و همه «معالم الاصول» را فرا گرفت و هم زمان، به دلیل تنگی معیشت خانواده، به آموزگاری نیز می‌پرداخت. پس از آن، با توسل به حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) و امام عصر (عج) توانست رضایت پدر خود را جلب نماید و صرفاً به تحصیل علوم دینی بپردازد. «شرح لمعه» و «قوانین الاصول» را در طی یک سال فرا گرفت و «مکاسب» و «رسائل» شیخ انصاری را پس از دو سال به اتمام رساند و در ششمین سال تحصیل، جلد اول «کفایه» را آموخت و در درس خارج اصول و فقه شرکت جُست. هم زمان با تحصیلات فقهی و اصولی، به تحصیل حکمت الهی و فلسفه نیز می‌پرداخت و «شرح منظومه» سبزواری و «الهیات شفا» و بخش عمده «اسفار» را فرا می‌گرفت.
در اواخر سال ۱۳۴۲ برای تحصیل عازم نجف اشرف شد و به مدت شش ماه از محضر استادان حوزه علمیه بهره‌های فراوان برد و سپس به ایران بازگشت و تا سال ۱۳۵۳ به تحصیل خود ادامه داد.
استادان، هم مباحثه‌ایها و شاگردان:
حضرت آیت‌الله مؤمن در دوران تحصیل خود از محضر استادان برجسته‌ای بهره برده است؛ از جمله «شرح منطق» حاجی سبزواری را نزد «حاج شیخ محمد واعظ زاده» و «مکاسب» شیخ انصاری را نزد آیت الله مشکینی و آیت الله شاه آبادی و شیخ ابوالفضل خوانساری و دیگر اساتید آن زمان فرا گرفت همچنین «رسائل» شیخ انصاری را نزد «آیه‌الله حاج شیخ محمد شاه آبادی» و جلد اول «کفایه الاصول» را نزد مرحوم «آیه‌الله سلطانی» و مقداری از جلد دوم آن رانزد مرحوم «آیه‌الله حاج میرزا محمد مجاهدی تبریزی» فرا گرفت.
وی در درس اصول حضرت امام خمینی(ره) شرکت نمود و چند ماهی نیز در درس فقه آیه‌الله بروجردی حاضر شد و سپس به درس خارج فقه امام(ره) که در باره «مکاسب محرمه و بیع» بود، رفت و پایه‌های استنباط فقهی خود را نزد آن بزرگوار مستحکم کرد. پس از تبعید امام(ره) در سال ۱۳۴۲، به درس فقه و اصول «آیه الله محقق داماد» رفت و پس از آن مرحوم، از درس خارج فقه «آیه الله حاج آقا مرتضی حائری» بهره برد.
استاد او در «فلسفه» و «شرح منظومه» سبزواری، مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی(ره) بود و بعد از آن برای تحصیل الهیات «شفا» و «اسفار» به درس «علامه سید محمد حسین طباطبایی» (ره) رفت و سالها به حضور در درس تفسیر ایشان نیز توفیق یافت. ایشان عمده استادان خود را در حوزه، مرحوم امام، مرحوم محقق داماد و مرحوم شیخ مرتضی حائری می‌داند و در باره آنها می‌گوید: «این سه بزرگوار، صرف باز گو کردن در نظرشان نبود؛ بلکه تحقیقی بحث می‌کردند؛ مخصوصاً امام که وقتی مسأله‌ای را می‌خواست طرح بکند، مانند این بود که اصلاً خودش می‌خواهد این مسأله را عنوان کند. با کمال دقت مطرح می‌کردند و حرفهای علمای دیگر را مطرح می‌کردند و نقض و ابرام می‌کردند و طلبه را اجتهادی بار می‌آوردند».
از هم مباحثه‌ایهای آیه‌الله مؤمن، می‌توان از «آیه‌الله حاج میرزا ابوالحسن مصلحی اراکی» (فرزند آیه‌الله اراکی)، «آیه‌الله طاهری خرم آبادی»، «آیه‌الله حاج سید محمد حسینی کاشانی»، «مرحوم ربانی املشی»، «شهید حیدری نهاوندی» و «استاد حاج شیخ حسن تهرانی» نام برد. همچنین شاگردان بسیاری از محضر ایشان، کسب فیض نموده‌اند که در بین آنها، می‌توان از «دکتر حسن روحانی»، دبیر شورای امنیت ملی، «حجه‌الاسلام والمسلمین فیاضی»، «حجه‌الاسلام والمسلمین ناظم زاده»، «حجه‌الاسلام والمسلمین برهانی» و «حجه‌الاسلام والمسلمین اختری»، سفیر ایران در سوریه نام برد. اینان برخی از شاگردان وی بوده که در مباحث سطح عالی از تدریس وی بهره بردند. همچنین در درس خارج اصول و فقه ایشان، فضلای متعددی شرکت کرده‌اند که عده‌ای از آنها هم اکنون به تدریس خارج فقه و اصول و سطوح عالی حوزه اشتغال دارند.
فعالیتهای علمی و فرهنگی:
زندگی آیه‌الله محمد مؤمن با تلاشهای علمی و فرهنگی فراوانی همراه است. ایشان در طی سالهای متمادی به تربیت طلاب جوان همت گماشته است و در این میان، شاگردان ممتازی را به جامعه علمی و سیاسی کشور تقدیم داشته است. ایشان پس از فراگیری یک دوره کامل اصول، به تدریس چند دوره «رسائل» شیخ انصاری، مقداری از «مکاسب» و «شرح تجرید الاعتقاد»، «بدایه‌الحکمه» و «نهایه‌الحکمه» و بخشی از «اسفار و عرشیه» نائل آمد. با پیروزی انقلاب اسلامی و کم شدن حجم مسؤولیتها، در سال ۱۳۶۲ به تدریس درس خارج اصول پرداخت که هم اکنون به تدریس دوره سوم آن اشتغال دارد. تدریس بحث معاملات «تحریرالوسیله» حضرت امام خمینی(ره)، کتاب قضا و شهادات و عمده حدود و مسائل مستحدثه در قالب درس خارج فقه از دیگر برنامه‌های درسی ایشان برای پرورش طلاب جوان و طالب اجتهاد بوده است ایشان هم اینک به تدریس مبحث حکومت اسلامی نیز مشغول است.
از آیه‌الله مؤمن، آثار فراوانی در مطبوعات به چاپ رسیده است. همچنین ایشان در زمینه علوم اسلامی کتب شایان توجهی به جامعه علمی کشور تقدیم نموده است که به برخی از آنها اشاره می‌رود:
- ۱ـ تقریرات درسهای اصول، مکاسب محرمه و بیع حضرت امام خمینی(ره) با حواشی معظم له بر آن؛
- ۲ـ تقریرات درس مرحوم آیه‌الله محقق داماد در مبحث صوم و صلات؛
- ۳ـ یک دوره کامل اصول فقه استدلالی با نام «تسدید الاصول»؛
- ۴ـ ده رساله فقهی در موضوعات و مسائل مستحدثه با نام «کلمات سدیده»؛
- ۵ـ ولایت امام و پیامبر(ص) بر امر قانونگذاری کلی؛
- ۶ـ ولایت امام و پیامبر(ص) بر جامعه اسلامی؛
- ۷ـ حاشیه بر اسفار و شواهد الربوبیه.
از دیگر فعالیتهای علمی و فرهنگی ایشان می‌توان از تدوین و تنظیم آیین نامه‌های داخلی شورای مدیریت حوزه علمیه قم یاد کرد که در دوره تصدی ایشان انجام گرفت و هم اکنون با همت مسؤولان آن مرکز سیر تکاملی خویش را می‌پیماید.
فعالیتهای سیاسی:
دفتر زندگانی آیه‌الله محمد مومن، پیش و پس از انقلاب، سرشار از مبارزه و هدایتهای سیاسی است. در حدود سال ۱۳۴۳ در مجلس آن روز، لایحه کاپیتولاسیون مطرح شد. به دنبال این قضیه، امام خمینی(ره) در نطقهای آتشین خود، ضمن محکوم کردن این مسأله، همه مسلمانان و علمای اسلام را به مبارزه با آن دعوت کردند. رژیم شاه که از افشاگریهای امام خمینی(ره) می‌هراسید ایشان را دستگیر و پس از دو ماه آن بزرگوار را در منزلی در قیطریه تهران محصور و ممنوع الملاقات می‌کند در اواخر سال ۱۳۴۲ به قصد زیارت عتبات عالیات و حضور در درس خارج علماء نجف اشرف به عراق مشرف شد و نزدیک ۶ ماه این سفر به طول انجامید پس از آن در مرداد ماه ۱۳۴۳ به ایران مراجعت می‌کردند. به دنبال دستگیری مجدد حضرت امام (ره) و تبعید به ترکیه، آیت الله مؤمن به عنوان سفر زیارتی قصد تشرف به نجف اشرف داشت را که مرحوم حاج شیخ مرتضی حائری از ایشان خواست تا پیامی را به «آیه‌الله سید محسن حکیم» ابلاغ نماید. قرار بود آیه‌الله مؤمن این پیام را از طریق امام موسی صدر(ره) یا حاج شیخ نصرالله خلخالی(ره) به سمع آیت‌الله حکیم برساند. پیام این بود که هم اکنون، حاج آقا روح‌الله (حضرت امام خمینی) در صف مراجع تقلیدند و دستگیری و تبعید ایشان، در واقع، توهین به مرجعیت شیعه خواهد بود. از این رو، لازم است آیه‌الله سید محسن حکیم، نسبت به این مسأله واکنش نشان داده، خواستار بازگشت ایشان و رفع تبعید معظم له شوند.
از فعالیتهای دیگر که در کارنامه مبارزاتی آیه‌الله مؤمن می‌درخشد، رساندن مفاد نامه تعدادی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مبنی بر اعلام مرجعیت امام خمینی(ره) به دست امام خمینی(ره) بود. مفاد این نامه را آیه‌الله مومن، در نجف اشرف به محضر امام(ره) تقدیم نمود. امام خمینی(ره) که همیشه از قبول مرجعیت و عناوینی این گونه سرباز می‌زد، ابتدا بدان اعتراض می‌کند. آیه‌الله مومن با بیان وضعیت حساس آن دوره، جنبه‌های سیاسی و مبارزاتی این تصمیم را خدمت امام(ره) عرض می‌نماید و به ایشان عرض می‌کند علت تصمیم اعضاء جامعه مدرسین مبنی بر اعلام مرجعیت این است که آنها تنها حضرتعالی را برای مقابله با رژیم فاسد شاه صالح می‌دانند از این رو وظیفه خود دانستند تا حضرتعالی را به عنوان مرجع تقلید معرفی کنند. بدین گونه امام(ره) در برابر این اعلام مرجعیت، سکوت می‌فرماید.
حضور ایشان در جلسات جامعه مدرسین، در پیش از انقلاب، و پی‌گیری مصوبات و بیانیه‌های آن از فعالیتهای درخشان ایشان است که سرانجام به دستگیری و تبعید ایشان در سال ۱۳۵۳ منجر شد. ایشان به سه سال اقامت اجباری در شهداد کرمان محکوم شد که پس از گذراندن هفت یا هشت ماه اقامت در شهداد بقیه مدت را در تویسرکان به تبعید گذراند اما تبعید ایشان باعث نشد که افشاگریها و مبارزات سیاسی ایشان پایان یابد؛ بلکه در آنجا نیز با بیان احکام اسلامی و در لابلای آن، مسائل مهم انقلاب، ماهیت رژیم شاه را بر مردم آشکار می‌کردند و آنها را به تقلید و پیروی از مرجعیت شیعه، به ویژه امام خمینی(ره)، که در آن زمان پرچمدار مبارزه بود، دعوت می‌کردند.
با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، فعالیتهای آیه‌الله مؤمن در قالب مسؤولیتهای اجرایی و روشنگریهای درسی و اخلاقی ادامه یافت.
مهم‌ترین مسؤولیتهای ایشان، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به شرح زیر است:
- ۱ـ مسؤولیت انتخاب و اعزام قضات شرع دادگاههای انقلاب در سراسر کشور به دستور حضرت امام خمینی(ره)؛
- ۲ـ ریاست دادگاه عالی انقلاب اسلامی؛
- ۳ـ عضویت شورای عالی قضایی؛
- ۴ـ عضویت در شورای نگهبان با حکم امام خمینی(ره) در سال ۱۳۶۲ و ابقاء در آن مسؤولیت با حکم مقام معظم رهبری؛
- ۵ـ مدیریت حوزه علمیه قم و عضویت در شورای عالی سیاستگذاری حوزه علمیه قم از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۴ و نیز عضویت در دوره چهارم شورای عالی حوزه علمیه قم ؛
- ۶ـ نمایندگی در دوره اول و دوم مجلس خبرگان رهبری از طرف مردم سمنان و در دوره سوم به نمایندگی از مردم قم؛
- ۷ـ ریاست مجمع فقه اهل بیت (ع).
آیت الله مؤمن، شامگاه پنج شنبه دوم اسنفدماه ۱۳۹۷ در بیمارستان خاتم الانبیاء تهران به لقای الهی شتافت.
زادگاه و دوران کودکی:
آیت الله علی اسلامی به سال ۱۳۲۶ هجری شمسی در شهر شال از توابع استان قزوین و در یک خانواده مذهبی دیده به جهان گشود.
در دوران کودکی از نعمت پدر محروم گشت و از همان زمان تحت تربیت اخلاقی، علمی و معنوی حضرت آیت الله حاج آقا شالی قرار گرفت و به حلقه درس و بحث و آموزش او در آمد. او قرآن را در مکتب آموخت و تحصیلات دوره ابتدایی را در مدرسه اسلامی شهر شال در مدت سه چهار سال گذراند . این مدرسه در آن روزگار به دست با کفایت شهید محراب حضرت آیت الله مدنی رحمه الله علیه و شادروان آیت الله شالی رحمه الله علیه تأسیس شده بود.
ورود به حوزه علمیه:
در سال ۱۳۴۰ به پیشنهاد آیت الله شالی و اخوی ارجمندش، شهید آقا حسین موسوی، وارد علوم حوزوی شد و درس ها را نزد استاد و مربی بزرگوار خود، حاج آقا شالی فرا گرفت.
هجرت به نجف اشرف:
حاج آقا «اسلامی» در اواخر سال ۱۳۴۴ به حوزه نجف اشرف هجرت کرد و دروس «سطح» را در محضر استادان بزرگ حوزه نجف: (آیت الله فیاض، آیت الله شیخ مجتبی لنکرانی ، شهید محراب آیت الله مدنی و علامه محقق شیخ صدرا بادکوبه ای و …) با موفقیت به اتمام رساند. تفسیر قرآن کریم، علم کلام، فلسفه «منظومه» مرحوم حاجی سبزواری «فلسفتنا» و «الاسس المنطقیه» شهید صدر را نزد علامه عظیم الشأن مرحوم آیت الله لنکرانی و استاد قرآن شناس معاصر آیت الله معرفت و آیت الله سیدکاظم حائری و دیگر اساتید حوزه علمیه نجف فرا گرفت و هیأت و نجوم را نیز در حدود ده ماه نزد استادان فن حوزه آموخت.
دروس «سطح» و «خارج فقه و اصول»:
در درس خارج فقه «مکاسب» حضرت امام خمینی (قدس سره الشریف) رهبر کبیر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، شرکت نمود و بهره‌ها جست. در ضمن بحث «مکاسب» حضرت امام موضوع «ولایت فقیه» را به صورت گسترده مورد بحث قرار می دهند که برای حاضرین درس، شورآٰفرین و نشاط انگیز می گردد.
او در درس خارج اصول آیت الله شهید سیدمحمد باقر صدر رحمه الله و مباحث فقهی «صلاه عروه الوثقی» حضرت آیت الله مدنی رحمهالله شرکت کرده و از خرمن پرفیضشان ، توشه ها و بهره ها برده است.
او پس از شش هفت سال دانش اندوزی از نجف به ایران بازگشت و پس از ازدواج، قصد بازگشت مجدد به حوزه علمیه نجف را داشت، اما به علت تیرگی روابط دو رژیم «پهلوی» و «بعث عراق»، رفت و آمد بین دو کشور ممنوع شد و «اسلامی» ناگزیر برای ادامه تحصیل بیشتر، در حوزه علمیه «قم» سکنی گزید و در دروس مجتهدان و فقیهان بزرگ چون حضرت آیت الله وحید خراسانی شرکت جست و بهره ها برد.
ایشان بسیاری از متون درسی حوزه علمیه، در سطوح مختلف: مقدمات و سطح: دروس «صرف و نحو» ، «شرح لمعه» «حلقات الاصول» ، «رسائل» ، «مکاسب» و «کفایه» را بارها تدریس کرده و شاگردان بسیاری را تربیت نموده است که امروز بسیاری از آنان از استادان و محققان بنام حوزه علمیه قم هستند و شماری نیز در مسئولیت های مختلف، قضایی، سیاسی و علمی و… به انجام وظیفه مشغول اند. «اسلامی» از بدو انقلاب تاکنون در دانشگاههای مختلف کشور نظیر : دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاههای دیگر و مراکز آموزش دولتی و… در رشته های عدیده تدریس داشته است.
آقای «اسلامی» همواره مورد توجه محافل علمی و تحقیقاتی بوده و مسئولیت های خطیر علمی به وی سپرده شده و به خوبی از عهده آنها برآمده است، که عبارتند از :
۱ ـ قائم مقام انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
۲ ـ مدیرکل پژوهشهای مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام.
۳ ـ ریاست هیأت علمی مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام.
۴ ـ عضو شورای سیاستگزاری فرهنگی مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام.
۵ ـ عضو شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام.
۶ ـ مسئول کمیته تخصصی عقاید و شبهات کلامی و عضو هیأت علمی بعثه مقام معظم رهبری.
۷ ـ عضو هیأت مدیره و سرپرست دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
در اینجا به چند نمونه از آثار و فعالیت های علمی ایشان اشاره می شود:
الف ـ تألیفات و تحقیقات گروهی:
- ۱ ـ تألیف مجموعه «فی رحاب اهل البیت علیهم السلام» در بیش از ۴۰ جلد به زبان عربی.
- ۲ ـ مجموعه «اعلام الهدایه» در ۱۴ جلد به زبان عربی.
- ۳ ـ تألیف «فضائل الخمسه» در ۳ جلد به زبان عربی.
- ۴ ـ تحقیق «تفسیر کنزالدقائق» در ۳ جلد به زبان عربی.
- ۵ ـ تحقیق «المراجعات« مرحوم سید شرف الدین موسوی به زبان عربی.
- ۶ ـ تحقیق کتاب «حیات محمد« دکتر هیکل مصری به زبان عربی.
- ۷ ـ تحقیق و تخلیص کتاب «الامام علی، صوت العداله الانسانی» ، جرج جرداق به زبان عربی.
- ۸ ـ تألیف و تحقیق ده ها کتاب دیگر.
ب ـ تألیفات و تحقیقات فردی:
- ۱ ـ تألیف شرح مبسوط «صمدیه» شیخ بهایی در ادبیات عرب به زبان فارسی.
- ۲ ـ تألیف «سیری در الغدیر» علامه امینی در تاریخ و کلام به زبان فارسی که به زبان اردو نیز ترجمه شده است.
- ۳ ـ ترجمه «زندگانی خاتم الاوصیاء صلی الله علیه وآله » در امامت و تاریخ به زبان فارسی.
- ۴ ـ ترجمه «اقتصاد فطری» در تبیین نظام اقتصادی اسلام به زبان فارسی.
- (۵ و ۶) ـ تحقیق مجلدات دوم و سوم «فضائل الخمسه» در سیره به زبان عربی.
- (۷و۸و۹و۱۰) ـ ترجمه «تحریر الوسیله» امام خمینی رحمه الله ۴ جلد در فقه و احکام به زبان فارسی.
- ۱۱ ـ تألیف «مع الدکتور ناصر القفاری ج ۱ ، ۲ و ۳» در نقد پایان نامه دکترای ناصر القفاری از استادان دانشگاه محمد بن سعود در ریاض عربستان به زبان عربی.
- (۱۲و۱۳و۱۴) ـ تحقیق «مصباح الفقاهه» مرحوم آیت الله خویی رحمه الله در فقه استدلالی.
- (۱۵و۱۶) ـ تحقیق «مصباح الاصول» مرحوم آیت الله خویی رحمه الله در اصول فقه به زبان عربی.
- مبارزات انقلابی
آیت الله علی اسلامی، در ایام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ در حلقه درس استاد عارف و فرزانه اش , حضرت آیت الله موسوی شالی قدس سره بوده و در بیت او ، سخنرانی های هشدار دهنده و آتشین و مبارزات آن مجاهد سفر کرده و نستوه را درک کرده است.
«اسلامی» با اشارات معنادار استاد و با همکاری جوانان انقلابی آن روزگار، در برهم ریختن طاق نصرتهای شاهانه و پخش اعلامیه و عکس حضرت امام خمینی قدس سره ، نقش مؤثر داشته و دوبار بازداشت و زندانی شده است. او به سال ۱۳۵۳ با کوله باری از اندوخته های علمی و تجربه از استادان حوزه ها و گذشت روزگار ، از «نجف» به «ایران» بازگشت و از سوی پیر فرزانه حضرت آیت الله شالی قدس سره به همراه دوست دانشمندش جناب آیت الله حاج شیخ محمد قاضی زاده به تاکستان دعوت شدند . این دو یار صمیمی به تبلیغ و ترویج دین می پرداختند و با تبلیغات دینی و همنوا با ضرب آهنگ انقلاب امام خمینی رحمه الله در برانگیختن احساسات عاشورایی مردم غیور تاکستان و شال و منطقه با هدف تحقق نظام اسلامی سخت می کوشیدند. در آن دوران وانفسا ، تبلیغات شاه فرموده حزب رستاخیز از یک سو، و طیف مارکسیستی در نشر اندیشه های الحادی و التقاطی از دیگر سو ، آشکار و نهان موج می زد و جای جلسات دینی و قرآنی و تبیین دروس اعتقادی و اقتصادی و مقایسه مکتب اقتصادی اسلام با دیگر نظام های اقتصادی جهان در این منطقه خالی بود. در این برهه حساس تاریخی، حاج آقا «اسلامی» با ابرام و مدیریت دوراندیش خویش، جلسات علمی، دینی و قرآنی جوانان تاکستان و قزوین را در مناسب های مختلف وشبهای جمعه و شنبه و تابستان آن روزگار برگزار می نمود و فضاهای خالی پاسخ به موضوعات را هنرمندانه پر می کرد و خدمتی بایسته به اسلام و مسلمین می نمود.
فعالیت های پس از پیروزی انقلاب اسلامی و مسؤلیت های سیاسی و اجتماعی:
- ۱ ـ مناظره با گروههای الحادی در خوزستان.
- ۲ ـ حضور در جبهه های جنگ و دفاع مقدس به مدت ۶ سال.
- ۳ ـ ارشاد گروهکها در زندان کارون اهواز.
- ۴ ـ مسؤل نمایندگی امام در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استانهای خوزستان و لرستان.
- ۵ ـ مسؤل نمایندگی امام در قرارگاه خاتم.
- ۶ ـ مسؤل آموزش عقیدتی سیاسی و نظامی منطقه ۸ سپاه کشوری.
- ۷ ـ امام جمعه تاکستان.
- ۸ ـ نماینده خبرگان رهبری و امام جمعه تاکستان.
تولد و دوران کودکی
حجه الاسلام والمسلمین آشتیانی در سال ۱۳۱۹ هجری شمسی در آشتیان به دنیا آمد. خانواده او خانواده مذهبی و دوستدار اهل بیت پاک پیامبر(ص) بود و پدرش با پیشه کشاورزی روزگار می‌گذراند.
دوران تحصیل
حجه الاسلام والمسلمین آشتیانی، نخست به مکتب خانه رفت و پس از حدود ۲ سال که آن را به آموختن قرآن و ادبیات فارسی گذرانده بود، به دبستان رفت و پس از چند سال آن را به پایان رسانید. موقعیت خانواده او به گونه‌ای بود که باید به کمک پدر می‌رفت و به او خدمت می‌کرد. از این رو همچون پدر پیشه کشاورزی را پیش گرفت و چند سال هم بدین عنوان گذرانید، تا اینکه بر حسب اتفاق یکی از وعاظ مشهور به نام آقای منتظری گلپایگانی به آشتیان آمد و با مشاهده استعداد او، از پدرش درخواست کرد که فرزند خود را به تحصیل علوم دینی بگمارد. این امر مورد موافقت پدر او واقع شد. از این رو حجه الاسلام والمسلمین آشتیانی در حدود ۲۰ سالگی دروس مقدمات را در حوزه علمیه آشتیان آغاز کرد.
او با به پایان رساندن مقدمات، عازم حوزه علمیه قم شد تا از مواهب معنوی و علمی استادان آن دیار عالم خیز بهره ببرد. او در مدتی کوتاه دروس دوره سطح را در نزد بهترین استادان آن روزگار به پایان برد و به درس خارج فقه و اصول عالمان آن دوره راه یافت. البته مهم‌ترین استاد او در این بخش، آیت الله العظمی مکارم شیرازی بود. او در طی این سالها ضمن تحصیل دروس رسمی، به تحقیق و پژوهش درباره مسائل گوناگون اسلامی نیز می‌پرداخت.
استادان و دوستان
حجه الاسلام والمسلمین آشتیانی در طول دوران تحصیل خود از محضر عالمان بسیاری بهره‌مند شد. او که مقدمات را در حوزه علمیه آشتیان به پایان برده بود، شرح لعمه را نزد آیت الله شیخ علی پناه اشتهاردی و آقای شب زنده دار و نیز قوانین را نزد آیت الله ستوده فرا گرفت و برای آموختن رسائل به درس آیت الله العظمی نوری همدانی و آیت الله العظمی مکارم شیرازی رفت. کفایه را نیز نزد آیت الله سلطانی طباطبائی(ره) و آیت الله العظمی فاضل لنکرانی آموخت.
با پایان یافتن دوره سطح به درس خارج فقه و اصول آیت الله مکارم شیرازی رفت و یک دوره اصول که حدود ۶ سال به طول انجامید و حدود ۱۵ سال درس فقه را نزد ایشان فرا گرفت. او در طی این سالها به درس امام خمینی(ره) و نیز درس آیت الله العظمی شیخ مرتضی حائری(ره) می‌رفت. و در ایام تعطیل و روزهای پنج شنبه و جمعه در جلسات تفسیر آیت الله العظمی مکارم شیرازی حاضر می‌شد.
حجه الاسلام والمسلمین آشتیانی در طول سالیان تحصیل با فضلای بسیاری رابطه دوستی داشت که از میان آنها از حجه الاسلام والمسلمین امامی ـ از اعضای جامعه مدرسین ـ می‌توان نام برد.
فعالیتهای علمی و فرهنگی
حجه الاسلام والمسلمین آشتیانی تا به امروز فعالیتهای علمی و فرهنگی بسیاری از خود بر جای نهاده است. از فعالیتهای مهم ایشان در این عرصه، شرکت در تدوین تفسیر نمونه است. کار تدوین و نگارش تفسیر نمونه از سال ۱۳۵۱ آغاز شد. این کار به پیشنهاد آیت الله العظمی مکارم شیرازی بود. ایشان بر این باور بودند که خلا وجود یک تفسیر فارسی که همگان بتوانند آن را بخوانند و از آن استفاده کنند، محسوس است. از این رو حجه الاسلام و المسلمین آشتیانی به همراه گروهی از فضلای آن روزگار تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم، کار نگارش این اثر عظیم را آغاز کردند که با عنایت پروردگار در سال ۱۳۶۷ به پایان رسید و در ۲۷ جلد در اختیار همگان قرار گرفت.
از فعالتیهای مهم دیگر ایشان، شرکت در تدوین تفسیر موضوعی قرآن به نام «پیام قرآن» و نیز شرکت در نگارش تفسیر نهج البلاغه است که هر دو اثر هم اکنون منتشر شده و در اختیار عموم مردم قرار گرفته است.
حجه الاسلام والمسلمین آشتیانی هم اکنون از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است و در اسفند ۱۳۸۲ به نمایندگی مردم قم در مجلس شورای اسلامی انتخاب شده است.
تولد و دوران کودکی :
حجه‌الاسلام و المسلمین اسلامیان در سال ۱۳۷۲ هجری قمری در قم و در میان خانواده‌ای متدین و دلباخته خاندان پاک پیامبر اسلام(ص) چشم به جهان گشود. پدرش از کسبه شهر قم و از ارادتمندان به علما و مجتهدان این شهر عالم‌پرور بود که از راه چینی و بلورفروشی روزگار می‌گذرانید.
دوران تحصیل:
حجه‌الاسلام و المسلمین اسلامیان تحصیلات دبستانی خود را در مدرسه محمدیه قم به پایان رسانید. سپس به سفارش پدر، به نزد دایی خود که از فضلای حوزه علمیه قم بود، رفت و دروس حوزوی را نزد او آغاز کرد. پس از او خدمت چند استاد دیگر در زمینه ادبیات عرب مشرّف شد، ضمن اینکه روابط علمی خود را با دایی خود قطع نکرد.
پس از اتمام بخشی از دروس دوره مقدمات به مدرسه علمیه حقانی رفت، مدرسه علمیه حقانی در آن روزگار از مدارس مهمّ حوزه علمیه قم به شمار می‌آمد که با روشی جدید به آموزش دروس حوزوی همت گماشته بود. در این مدرسه که مسؤول آن شهید آیت‌الله قدوسی(ره) بود، علاوه بر دروس حوزوی، دروسی که هر طلبه در امور تبلیغی خود بدان نیاز داشت، آموزش داده می‌شد، از جمله زبان انگلیسی، ادبیات فارسی و…
حجه‌الاسلام و المسلمین اسلامیان در آن مدرسه، دروس مقدمات را پی گرفت و سپس دروس دوره سطح را در آنجا به اتمام رسانید و به درس خارج عالمان و استادان مشهور دوره خود راه یافت و سالها از محضر آنان بهره‌مند شد، ضمن اینکه در طی این سالها در دروس اخلاق نیز شرکت جدّی داشت تا همواره علم خود را با عمل توام سازد.
استادان و دوستان:
حجه‌الاسلام و المسلمین اسلامیان در سالیان تحصیل خود به محضر استادان بسیاری راه یافت. او که دروس جامع‌المقدمات و سیوطی را نزد دایی خود و حجج اسلام علی طیبی و صدیقیان فرا گرفته بود در درس مغنی حجه‌الاسلام و المسلمین فیاضی یزدی قمی و درس معانی و بیان آیت‌الله خزعلی و آیت‌الله گرامی شرکت کرد. او اصول فقه را نزد حضرات آیات خزعلی، جنتی و استادی، معالم الاصول را نزد استادان تقوی اشتهاردی، و شرح لمعه را نزد حضرات آیات حرم‌پناهی، گرامی، محمدی گیلانی، مظاهری، مصلحی اراکی، طاهری خرم‌آبادی، فاضلی اشتهاردی، شهید قدوسی و شهید سلطانی اشتهاردی آموخت و در درس رسائل حضرات آیات محمدی گیلانی، صانعی، آذری و درس مکاسب حضرات آیات خزعلی و احمدی میانجی حاضر شد. بخشی از کفایه الاصول را نیز نزد آیت‌الله صانعی و تفسیر را نزد آیت‌الله مصباح یزدی فرا گرفت، ضمن اینکه در طی این سالها، دروسی همچون ادبیات فارسی، املاء و انشاء و زبان انگلیسی را نیز آموخته بود.
او با پایان یافتن دوره سطح به درس خارج آیت‌الله العظمی شیخ کاظم تبریزی(ره)، آیت‌الله العظمی سید محمدرضا گلپایگانی(ره)، آیت‌الله العظمی شیخ مرتضی حائری(ره)، آیت‌الله العظمی وحید خراسانی، آیه‌الله العظمی شیخ جواد تبریزی و آیه‌الله شاه‌آبادی رفت و سالها از خرمن دانش و معرفت آنان خوشه چید. در بخش فلسفه نیز از محضر آیات عظام جوادی آملی، مؤمن قمی، امینی و صدر بهره برد.
او در سالهای تحصیل خود با فضلا و عالمان بسیاری رابطه دوستی داشت که از جمله آنان می‌توان از حجج اسلام آقایان شب‌زنده‌دار، عندلیب، علی مؤمن و محمود رجبی نام برد.
فعالیتهای علمی و فرهنگی:
حجه‌الاسلام و المسلمین اسلامیان در سالهای مختلف زندگی خود فعالیتهای علمی و فرهنگی بسیاری را به انجام رسانده است که از جمله آنها شرکت در مجمع الفقه است که در آن به تألیف رساله‌ها و نوشته‌های گوناگون فقهی پرداخته می‌شود.
وی در طول سالهای تحصیل و پس از آن به مناطق گوناگونی سفر نموده و به تبلیغ عقاید شیعه پرداخته است که از جمله آنها می‌توان به سفر او به شهر مهران و دره‌شهر در سالهای نخستین پیروزی انقلاب اسلامی اشاره کرد. همچنین وی مدتی در دفتر امام(ره) به بررسی نامه‌های رسیده و اقدام مقتضی آن می‌پرداخته است.
فعالیتهای سیاسی:
حجه‌الاسلام و المسلمین اسلامیان در طول سالهای رژیم طاغوت و پس از آن، همواره چون مردم ایران اسلامی، زندگی توام با مبارزه را طی نموده است. از فعالیتهای سیاسی وی در زمان رژیم شاه می‌توان به افشاگریهای او اشاره کرد که در سال ۱۳۵۱ به مدت دو ماه به زندان افتد.
حجه‌الاسلام‌والمسلمین عبداللهی در سال ۱۳۲۶ در اصفهان در خانواده‌ای متدین و دوستدار خاندان پاک پیامبر اسلام(ص) چشم به جهان گشود.
دوران تحصیل
حجه‌الاسلام‌والمسلمین عبداللهی پس از طی کردن دوره دبستان، برای کسب علوم دینی به قم آمد. مشوق اصلی او در این راه، مادر وی بود و نیز برادران وی در کسوت روحانیت به سر میبردند. او با ورود به قم، به مدرسه علمیه علوی رفت. آن مدرسه متعلق به بیت‌آیه‌الله العظمی گلپایگانی(ره) و با سرپرستی و اشراف آیه‌الله شهید بهشتی و مرحوم آیه‌الله ربانی شیرازی اداره می‌شد.
وی در آنجا به تحصیل دروس دوره مقدمات پرداخت و پس از آن برای آموختن دروس دوره سطح در درس استادان مشهور دوره خود حاضر شد. با اتمام دوره سطح نیز به درس خارج علمای بزرگ حوزه علمیه قم راه یافت.
استادان
حجه‌الاسلام‌والمسلمین عبداللهی در سالهای تحصیل خود از استادان برجسته‌ای بهره‌مند شد. او که سیوطی و مغنی را نزد آیه‌الله شیخ حسن تهرانی و حجه‌الاسلام والمسلمین یثربی فراگرفته بود در درس منطق استاد نحوی حاضر می‌شد و مختصر را نزد آیه‌الله دوزدوزانی آموخت. شرح لمعه را نزد آیه‌الله صلواتی فرا گرفت. رسائل را نزد آیه‌الله شاه‌آبادی، آیه‌الله اعتمادی و آیه‌الله العظمی نوری همدانی و نیز مکاسب را نزد آیه‌الله ستوده آموخت و در درس کفایه الاصول آیه‌الله العظمی فاضل لنکرانی حاضر شد. همچنین او در بخش علوم عقلی، فلسفه را نزد آیه‌الله شهید مفتح، شهید استاد مطهری و اسفار را نزد آیه‌الله جوادی آملی و کلام را از محضر آیه‌الله شیخ محمد شاه آبادی فرا گرفت.
با پایان یافتن دروس دوره سطح، به درس خارج آیات عظام شیخ مرتضی حائری، شریعتمداری، منتظری، اراکی و میرزاهاشم آملی رفت اما بطور عمده در حدود دوازده سال از محضر آیه‌الله شیخ مرتضی حائری بهره برد. در طی این سالها از شرکت در درسهای تفسیر نیز غافل نماند و در درس تفسیر حضرت آیه‌الله خزعلی شرکت جدی داشت.
فعالیتهای علمی و فرهنگی
حجه‌الاسلام‌والمسلمین عبداللهی دارای فعالیتهای علمی و فرهنگی بسیاری است. او ضمن تدریس کتب دوره سطح، سالها به تدریس تفسیر برای دوره‌های عمومی حوزه اشتغال داشته و نیز در مرکز تخصصی تفسیر و تبلیغ، به آموزش تفسیر موضوعی پرداخته است. همچنین وی در دانشگاهها فعالیتهای علمی بسیاری از خود برجا نهاده که از جمله آنها تدریس او در دانشکده‌های شهید بهشتی و شهید محلاتی (سپاه پاسداران) را می‌تواند نام برد.
حجه‌الاسلام‌والمسلمین عبداللهی از کسانی است که در تدوین تفسیر نمونه همکاری داشته است. تفسیر نمونه تفسیری است که در طول سالیان دراز و با اشراف علمی آیه‌الله مکارم شیرازی و با همکاری بسیاری از استادان و فضلای حوزه علمیه قم تدوین و نگاشته شده است و امروزه در اختیار بسیاری از مردم و جوانان کشور قرار دارد.
همچنین وی تاکنون کتابهای بسیاری نگاشته که از جمله آنها می‌توان به «توحید و توسل» «اخلاق برای همه»، «۲۵ داستان»، در سالهای پیش از انقلاب و نیز کتاب «مبانی فقهی اقتصاد اسلامی» که از جمله تألیفات وی در سالهای اخیر به شمار می‌رود، اشاره کرد. از وی مقالات بسیاری در زمینه‌های گوناگون در مجله نور علم به چاپ رسیده است. همچنین مباحث متعددی در موضوعات عقیدتی که به صورت تفسیر موضوعی در قالب جزوه‌های درسی تهیه و در اختیار دانش پژوهان قرار گرفته است.
فعالیتهای سیاسی
حجه‌الاسلام‌والمسلمین عبداللهی در سالهای پیش از انقلاب و پس از آن همواره از فعالیتهای سیاسی غافل نمانده است. از فعالیتهای سیاسی وی در پیش ازانقلاب می‌توان به همکاری او با جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اشاره کرد.
او در شهرهای مختلف ایراد سخنرانی کرد.با حضور در فعالیتها و حرکتهای سیاسی به اطلاع رسانی و توزیع رساله و بیانیه‌های حضرت امام پرداخته که از این رو در یکی از سفرهای تبلیغی دستگیر و بازداشت گردید.
برخی از فعالیتهای وی پس از انقلاب به شرح زیر است:
- ـ حاکم شرع دادگاه انقلاب اهواز در سالهای ۶۰ـ۵۸ و نیز دادگاه ارتش و سپاه در تهران
- ـ حاکم شرع دادگاه عالی قم
- ـ عضویت در شورای سیاستگذاری صدا و سیما
- ـ عضویت در شورای مشورتی فقهی شورای نگهبان
- ـ عضویت در شورای عالی حوزه علمیه قم
حجه‌الاسلام‌والمسلمین عبداللهی هم اکنون در قم حضور دارد و به تدریس در حوزه علمیه قم می‌پردازد.
